„Milczenie spowodowane brakiem mowy nigdy nie jest złotem. Wszyscy mamy potrzebę porozumiewania się i kontaktowania ze sobą nawzajem – nie tylko jednym sposobem, lecz na wszystkie możliwe sposoby.
Jest to podstawowa ludzka potrzeba, podstawowe ludzkie prawo. Co więcej, jest to podstawowa ludzka siła” (Williams, 2000)
To ważny cytat, który obrazuje nam jak ważne jest to, aby nie pozostawiać dzieci, które nie mówią bez wsparcia i terapii.
Co jest przyczyną mutyzmu wybiórczego? Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie.Carmody (1999) podaje jednak czynniki mające wpływ na wystąpienie mutyzmu wybiórczego i grupuje je w 3 kategoriach.
- Czynniki predysponujące
- Czynniki wywołujące
- Czynniki podtrzymujące
Czym jest mutyzm wybiórczy?
Jest to zaburzenie lękowe dotyczące:
- lęku przed mówieniem w niektórych miejscach,
- w stosunku do niektórych osób,
- mówienia w sytuacjach, w których oczekiwane jest mówienie,
- odpowiadania na zadawane pytania,
- zadawania pytań,
- kierowania próśb.
Charakterystyczne objawy mutyzmu wybiórczego.
- Dziecko umie mówić, chce mówić, ale w pewnych sytuacjach po prostu nie może mówić.
- W specyficznych sytuacjach, czyli w strefie dyskomfortu psychicznego dziecko odczuwa lęk przed mówieniem, byciem słyszanym i czasem byciem widzianym podczas mówienia, nie inicjuje rozmowy, nie odpowiada na pytania.
- W bezpiecznym otoczeniu, najczęściej w domu, dziecko mówi bez problemu.
- Czas trwania przekracza jeden miesiąc w przedszkolu/szkole, nie należy brać pod uwagę pierwszego miesiąca przeznaczonego na adaptację.
- Brak mowy nie wynika z braku wiedzy lub nieznajomości języka.
- Braku mowy nie da się wyjaśnić przez inne zaburzenia komunikacji lub nieprawidłowości.
- W ostatnim czasie, zgodnie z tendencją diagnostyczną w innych krajach obserwuje się również podwójne diagnozy MW i ASD.
Inne objawy, które mogą współtowarzyszące
- ogólna lękliwość,
- wzmożone napięcie mięśniowe, nieporadność, sztywność ruchów, bierność, brak swobody w zachowaniu,
- trudność w wyrażaniu swoich emocji, wzmożone napięcie emocjonalne,
- brak mimiki twarzy, czasem tiki, przygryzanie wargi, wkładanie palców do buzi, przygryzanie rękawów lub kołnierzyków,
- unikanie kontaktu wzrokowego,
- brak reakcji na polecenie wypowiedziane przez osobę obcą,
- nadwrażliwość słuchowa- na hałas, na dotyk, na tłum,
- wady wymowy i trudności językowe,
- trudności z jedzeniem- mogą dotyczyć miejsca spożywanych posiłków lub konsystencji pokarmów, smaków,
- trudności związane z korzystaniem z toalety publicznej, przedszkolnej, szkolnej.
Terapia osób z mutyzmem wybiórczym:
Dziecko musi mieć w przedszkolu lub szkole poczucie bezpieczeństwa!
- Kluczową sprawą w terapii dziecka z MW jest wczesna interwencja, czyli wprowadzenie oddziaływań terapeutycznych i naprawczych z chwilą zaobserwowania u dziecka pierwszych objawów MW.
- Wczesna terapia powinna być raczej modyfikacją zachowań wszystkich osób z otoczenia dziecka.
- Celem takiej modyfikacji powinno być wspieranie, pomaganie i likwidacja lęku, bądź nie pogłębianie go w trudnych i nowych dla dziecka sytuacjach.
Co powinni robić rodzice i nauczyciele?
- nie pytać codziennie, czy dziś będzie mówić w szkole
- doceniać wkład i wysiłek włożony w zadanie i zabawę
- nie oceniać ciągle
- nie porównywać z lepszymi i bardziej sprawnymi rówieśnikami
- na co dzień nieco obniżyć wymagania, aby dziecko z MW mogło im sprostać
- unikać perfekcjonizmu w różnych dziedzinach i sytuacjach
- przestać bacznie obserwować dziecko
- nie zadawać pytań dotyczących niemówienia
- pozwolić na aktywność werbalną wszędzie, gdzie tylko będzie chciało rozmawiać czy monologować
- słuchać, przytakiwać (np. w samochodzie, na spacerze, w sklepie itd.)
- w domu trzeba pozwolić dziecku na opowiadanie o swoich zainteresowaniach, filmach, bajkach i grach, emocjach, przeżyciach, kłótniach z rodzeństwem
- należy zaobserwować kiedy i w jakich okolicznościach dziecko jest gotowe do takich konwersacji, następnie powinno się stwarzać okazję do ich częstych powtórzeń
- powinni być pogodni, nie mogą być „policjantami” swoich dzieci
- nie należy czynić uwag dotyczących sposobu jedzenia, picia, kruszenia, mówienia bez składu, nie wolno zadawać bezpośrednich pytań, czy zmuszać do mówienia zwrotów grzecznościowych, na te wszystkie uwagi będzie jeszcze czas
- muszą być wytrwali, cierpliwi, a gdy dziecko zacznie mówić w miejscach poza strefą bezpieczną, powinni to przyjąć w sposób naturalny, bez większego entuzjazmu
Podstawą udanej terapii jest zgodna współpraca w obrębie trójkąta rodzic – koordynator/placówka edukacyjna – dziecko.
Metody i techniki pracy
-Behawioralna:
- wygaszanie bodźca
- metoda małych kroków/ Sliding in
- modelowanie:metoda ta opiera się na społecznym uczeniu się, nabywaniu reakcji poprzez obserwacje modela.
- desensytyzacja– technika ta opiera się na skonfrontowaniu pacjenta pozostającego w stanie relaksacji z bodźcem budzącym lęk, czyli stosowanie systematycznego odwrażliwienia
Stopniowo i jeśli zaistnieje potrzeba to także:
-TUS-Trening czystości-Integracja sensoryczna-Bajkoterapia-Metoda komunikacji wspomagającej-Plany aktywności- TIK- od chóru do solo- technika 5 sekund
Warto wykorzystywać także:
- sygnalizatory emocji
- kolorowe karteczki komunikacyjne
- umówione gesty i znaki
- kostki opowieści
- Terapia dziecka trwa 24h/dobę i obejmuje głównie (a czasem wyłącznie) działania nieformalne, prowadzone przez wychowawcę, koordynatora w przedszkolu lub szkole oraz równoległe działania rodziców w domu oraz poza domem w kontaktach społecznych.
- Formalna diagnoza
- Przede wszystkim oficjalną diagnozę mutyzmu wybiórczego stawia lekarz psychiatra. Pierwsze kroki możemy skierować do poradni psychologiczno-pedagogicznej (PPP).
- Orzeczenie ze względu na niedostosowanie lub zagrożenie niedostosowaniem.
Na to jak dziecko szybko zacznie mówić wpływają także obciążenia komunikacyjne:
Klasyfikacja zadań ze względu na obciążenie komunikacyjne:
ĆWICZENIA WYMAGAJĄCE WYPOWIADANIA JEDNEGO SŁOWA ĆWICZENIA WYMAGAJĄCE WYPOWIADANIA CAŁYCH ZDAŃ
Zalecenia dla nauczycieli
- Pomagać i nie wyręczać.
- Nazywać i rozpoznawać emocje. Uczyć rozpoznawania mowy niewerbalnej.
- Tłumaczyć zachowania niepożądane.
- Komunikaty słowne kierowane do dziecka powinny być krótkie, jednoznaczne, sugestywne i zwięzłe.
- Przekazywane polecenia do wykonania powinny być zrozumiałe dla dziecka.
- Należy robić przerwy między wypowiadanymi zdaniami, aby dziecko miało czas na ich przetworzenie.
- Nie należy zwracać uwagi na ton i melodię głosu dziecka.
- Dziecko czasem lepiej rozumie polecenie w formie napisanego tekstu. Jeżeli dziecko nie czyta, wówczas przy przekazywaniu polecenia można wykorzystać piktogramy lub kolorowe obrazki dla lepszego zrozumienia zadania.
- Jeżeli dziecko obrazi słownie lub w inny sposób nauczyciela, wówczas nie należy krzyczeć, tylko należy wytłumaczyć, dlaczego nie należy tak postępować.
- Dążyć do podniesienia poczucia własnej wartości, unikać niespodzianek, nagłych zmian.
- Dziecko słyszy i doskonale rozumie otoczenie, tylko musi mieć czas na przetworzenie i udzielenie odpowiedzi.
- Należy często wyjaśniać znaczenie słów, powiedzeń.
- Nie należy pytać go codziennie:”Czy dziś coś powiesz w przedszkolu/szkole?”.
- Nie zadawać otwartych pytań, należy zamienić je na pytania zamknięte z możliwością odpowiedzi: tak, nie lub odpowiedzi niewerbalnej.
- Zachęcać ucznia do wyboru: kredkę czerwoną czy niebieską, on potrafi wskazać palcem.
- To pomaga mu zbudować pewność siebie, nie należy decydować za ucznia!
- Nie powinno się zmuszać ucznia do mówienia zwrotów grzecznościowych. On je zna, ale nie jest jeszcze gotowy, by je mówić. To jest trudne!
- Jeśli uczeń się odezwie należy zareagować naturalnie. Ukryć swoje zdziwienie i zachować się jakby mówił od zawsze.
Pamiętajmy o dostosowaniach wymagań edukacyjnych!
O dostosowaniach przeczytasz TUTAJ
- Dążyć do podniesienia poczucia własnej wartości, unikać niespodzianek, nagłych zmian.
- Dziecko słyszy i doskonale rozumie otoczenie, tylko musi mieć czas na przetworzenie i udzielenie odpowiedzi.
- Dać więcej czasu na odpowiedź.
- Pomóc w parafrazie poleceń i ich rozumieniu.
- Należy często wyjaśniać znaczenie słów, powiedzeń.
- Nie należy pytać go codziennie:”Czy dziś coś powiesz w przedszkolu/szkole?”.
- Nie zadawać otwartych pytań, należy zamienić je na pytania zamknięte z możliwością odpowiedzi: tak, nie lub odpowiedzi niewerbalnej.
- Zachęcać ucznia do wyboru: kredkę czerwoną czy niebieską, on potrafi wskazać palcem. To pomaga mu zbudować pewność siebie, nie należy decydować za ucznia!
- Nie powinno się zmuszać ucznia do mówienia zwrotów grzecznościowych. On je zna, ale nie jest jeszcze gotowy, by je mówić. To jest trudne!
- Jeśli uczeń się odezwie należy zareagować naturalnie.
- Ukryć swoje zdziwienie i zachować się jakby mówił od zawsze.
- Przygotowywać wklejki do zeszytu.
- Nie odpytywać werbalnie.
- Prowokować sytuacje do mówienia.
Oceniając postępy dziecka, należy wziąć pod uwagę nie tylko jego predyspozycje, ale i konstrukcję psychiczną oraz:
- zaangażowanie i włożony w pracę wysiłek,
- umiejętność stawiania pytań i formułowania problemów,
- stopień opanowania materiału,
- umiejętność pracy w zespole,
- stosunek i przygotowanie ucznia do przedmiotu,
- aktywność,
- wkład pracy ucznia,
- motywację do pracy,
- możliwości ucznia,
- progres,
- reger funkcji poznawczych i potencjał intelektualny,
- samodzielność w działaniu.
- należy dostosować kryteria sukcesu (NACOBEZU) ze względu na wolniejszy rozwój.
Przykładowe narzędzia i pomoce:
.jpg)
Karty można pobrać ze strony Canva
Zapraszamy do współpracy w zakresie szkoleń w temacie : mutyzm wybiórczy
Szkolenie zamówisz TUTAJ
Narzędzia TIK wspierające pracę z uczniami ze mutyzmem wybiórczym
VOCAROO
Jak nagrywać w wiadomości w Vocaroo przeczytasz i obejrzysz tutajUczeń, który nie chce wypowiadać się nie forum, boi się mówić i tego, że inni mogą zobaczyć jak mówi, może nagrać w zaciszu swojego domu na przykład fragment czytanego tekstu, opowiadanie, opis bohatera przeczytanej lektury, albo to w jaki sposób wypowiada poznane, nowe słówka w języku angielskim.Nauczyciel w dogodnej sytuacji odsłucha te nagrania i nagrodzi ucznia, a to wzmocni jego poczucie bezpieczeństwa.
WIRTUALNE KOŚCI I KARTY OPOWIEŚCI
LINK 1 TUTAJ
LINK 2 TUTAJ
LINK 3 TUTAJ
LINK 4 TUTAJ
Aby prowokować do mówienia o aktywności w czasie zajęć, warto wykorzystywać wirtualne kości opowieści i kostki, które są atrakcyjne wizualnie i naturalnie zachęcają do mówienia i działania.
WIRTUALNY SPACER PO DOMU
Link tutaj
Taki spacer może wspomagać mówienie ucznia, przełamanie lęku i dopełnienie komunikatu o gest.
WIRTUALNE KOŁO FORTUNY
Link tutaj
Na kole fortuny można umieszczać kolorowe ikonki, ilustracje i napisy. Taka angażująca forma może prowokować uczniów do odpowiedzi zabaw słownych. Można także zadawać. pytania zamknięte na bazie tego co wylosujemy, albo dziecko mogło odpowiedzić tylko na nie słowem TAK lub NIE.
Więcej narzędzi i sposobów ich zastosowania pokazujemy na szkoleniu.
Zapraszamy na ogólnopolską konferencję online.Serdecznie zapraszam i zachęcam do zapisów.Data: 04 listopada 2023 r.Czas trwanie: godzina: 09.00- 16.00Miejsce konferencji: Platforma Clickmeeting
Organizator: Niepubliczny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Zyta Czechowska specjalni.plZapisy tutaj: https://nodnzytaczechowska.pl/konferencja/
KOMPLEKSOWA POMOC W PRACY Z UCZNIEM Z UMIARKOWANĄ I ZNACZNĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
Jeżeli prowadzisz zajęcia w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, skorzystaj z kompleksowego wsparcia w postaci:
- programu zajęć,
- przykładowych wpisów do dziennika,
- przykładowych ćwiczeń,
- oceny efektywności,
- gotowych zadań.
Jeżeli prowadzisz zajęcia rewalidacyjne skorzystaj z kompleksowego wsparcia w postaci:
- programu zajęć,
- przykładowych wpisów do dziennika,
- przykładowych ćwiczeń,
- oceny efektywności,
- gotowych zadań.
W ofercie mamy również teczki pedagoga specjalnego, zawierające niezbędną dokumentację do edycji oraz wskazówki, materiały i porady.
Dla nauczycieli współorganizujących kształcenie niezbędna dokumentację wraz z materiałami do pracy zawiera TECZKA NAUCZYCIELA WSPÓŁORGANIZUJĄCE.
Od wielu lat jesteśmy ekspertkami do spraw awansu zawodowego, swoją praktyczną wiedzę wykorzystałyśmy w publikacjach będących kompleksowym wsparciem dla nauczycieli na ścieżce awansu zawodowego. Zawierają one niezbędne informacje wraz z dokumentacją do edycji.
 |  |
Szkolenia Rad Pedagogicznych TUTAJ
