Wsparcie rodziców dzieci z niepełnosprawnościami

Wczoraj miałam ogromną przyjemność gościć w roli prelegentki na spotkaniu z rodzicami dzieci ze spektrum autyzmu w Szkole Podstawowej w Pniewach. Zaproszenie to było dla mnie szczególnie miłe, ponieważ wyszło od mojego byłego studenta, Macieja Ponickiego. Spotkanie odbyło się w formie charytatywnej, a ja z radością wzięłam w nim udział, traktując je jako okazję do wzajemnego uczenia się i rozwijania.

Każde takie doświadczenie jest dla mnie szansą na lepsze zrozumienie perspektywy rodzica, który każdego dnia walczy o rozwój swojego dziecka, jego akceptację w grupie rówieśniczej i przestrzeń do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Na prowadzonych przeze mnie szkoleniach zawsze podkreślam, jak istotne jest, by nauczyciele z empatią spojrzeli na tę perspektywę. Dla wielu rodziców diagnoza niepełnosprawności dziecka to niezwykle trudne doświadczenie, które wymaga ogromnej siły, by się z nim zmierzyć i je zaakceptować.

Spotkanie to zbiegło się z emisją filmu, który w ostatnich dniach wzbudził poruszenie w mediach społecznościowych. Cieszę się, że coraz więcej osób zauważa, jak ważne i wymagające są wyzwania, z którymi mierzą się rodzice dzieci z niepełnosprawnościami. Nawet drobne codzienne trudności często okazują się dla nich barierami nie do pokonania. To co zostało pokazane w filmie oczywiście nie pokazuje całej prawdy, szczególnie o losach rodziców, których dzieci doświadczone są głęboką niepełnosprawnością, nie obyło się też bez stereotypów w kontekście kreacji poszczególnych dzieci z niepełnosprawnościami(zdolne dziecko z autyzmem, przesłodka i zabawna dziewczynka z zespołem Downa……), ale od czegoś trzeba zacząć.

Tym bardziej cenię takie spotkania, które pozwalają na wymianę doświadczeń i budowanie mostów między szkołą a domem, a także uwrażliwiają nas wszystkich na te istotne tematy.

Dlaczego warto obejrzeć film „Matki pingwinów”?

Film „Matki pingwinów” to niezwykle poruszająca opowieść o miłości, sile i determinacji rodziców dzieci z niepełnosprawnościami. Ukazuje codzienność pełną wyzwań, ale także momenty wzruszeń i nadziei, jakie towarzyszą rodzinom w ich wyjątkowej podróży. To historia, która inspiruje, otwiera oczy i skłania do refleksji nad tym, jak ważne jest wsparcie społeczne i empatia wobec rodziców, którzy walczą o lepsze jutro dla swoich dzieci.

Oglądając ten film, widzowie zyskują unikalną perspektywę, która pomaga zrozumieć, jak wielką rolę odgrywają rodzice w życiu dzieci z niepełnosprawnościami. „Matki pingwinów” przypomina nam, że każdy rodzic zasługuje na zrozumienie, a ich wysiłki i troski wymagają nie tylko uznania, ale i wsparcia ze strony otoczenia.

Dlaczego w szkole tak ważny jest kontekst rodzica?

W pracy z uczniami z niepełnosprawnościami nauczyciele często skupiają się na dzieciach – ich potrzebach, celach edukacyjnych czy postępach. Jednak za każdym dzieckiem stoi rodzic, który nierzadko przeżywa ogromne wyzwania. Tacy rodzice mierzą się nie tylko z trudami dnia codziennego, ale także z emocjami – poczuciem winy, lękiem o przyszłość, zmęczeniem czy poczuciem niezrozumienia. Dlatego ważne jest, aby w szkole brać pod uwagę ich sytuację, nie oceniać, ale wspierać.

Jak to zrobić?

1. Empatia zamiast oceny
Rodzice dzieci z niepełnosprawnościami mogą czasem wydawać się wymagający, a nawet surowi. Wynika to z troski i obaw o swoje dziecko. Zamiast oceniać ich postawę, warto spróbować zrozumieć, co za nią stoi.

2. Otwartość na dialog
Rozmowa jest kluczem do budowania dobrej relacji. Wysłuchanie rodzica bez osądzania może być dla niego ogromnym wsparciem.

3. Współpraca zamiast wymagań
Zamiast wymagać, aby rodzice „lepiej się zaangażowali” lub „zmienili swoje podejście”, warto wspólnie zastanowić się, jak szkoła może ich odciążyć i pomóc w budowaniu mostów między domem a edukacją.

4. Pamiętaj o ich sile
Rodzice dzieci z niepełnosprawnościami to osoby o niesamowitej sile i determinacji. Wspierając ich, możemy pomóc im odnaleźć równowagę i energię do dalszych działań.

5. Siła odwróconych komunikatów

Czasami problem nie leży w tym, co mówimy do rodziców i odwrotnie rodzice do nauczycieli, ale jak to mówimy. Sposób komunikacji może zbudować most porozumienia albo wzmocnić mur niezrozumienia. Dlatego tak ważne jest, aby nasze słowa były spokojne, empatyczne i formułowane w sposób, który nie rani, a zachęca do współpracy.

Odwracanie komunikatów polega na przekazaniu tej samej treści, ale w sposób pozytywny, z szacunkiem i troską o relacje. Taka forma dialogu pomaga uniknąć nieporozumień i niepotrzebnych napięć.

Przykłady odwróconych komunikatów:

Zamiast:
„Pani syn nigdy nie wykonuje niezbędnych zadań w domu, a przecież to pani obowiązek go przypilnować.”
Odwrócony komunikat:
„Widzę, że z odrabianiem zadań są trudności. Może razem zastanowimy się, jak można mu pomóc, by było to łatwiejsze?”
Zamiast:
„Dlaczego nie przyszli państwo na ostatnie zebranie? To przecież ważne!”
Odwrócony komunikat:
„Brakowało mi państwa na ostatnim zebraniu. Może uda się znaleźć inny sposób, żeby porozmawiać o ważnych sprawach dotyczących dziecka?”
Zamiast:
„Nie ma pani zaangażowania w sprawy klasy, a to wpływa na inne dzieci.”
Odwrócony komunikat:
„Doceniam, jak wiele robi pani dla swojego dziecka. Jeśli kiedykolwiek będzie potrzebna dodatkowa pomoc w klasie, proszę dać znać – każde wsparcie jest dla nas ważne.”
Zamiast:
„Proszę coś z tym zrobić, bo córka ciągle przeszkadza na lekcjach!”
Odwrócony komunikat:
„Córka ma w sobie mnóstwo energii, co czasem trudno opanować w czasie lekcji. Może wspólnie wymyślimy sposób, jak pomóc jej skoncentrować się na zajęciach?”
Zamiast:
„Nie wiem, czy państwo kontrolują, ile wasze dziecko spędza czasu przed ekranem.”
Odwrócony komunikat:
„Wielu uczniów spędza dużo czasu przed ekranem, co bywa wyzwaniem dla nas wszystkich. Może razem pomyślimy nad dobrym rozwiązaniem dla państwa dziecka?”
Zamiast:
„Państwa dziecko nie radzi sobie w grupie i często przeszkadza.”
Powiedz:
„Zauważamy, że w grupie bywa trudno znaleźć miejsce na spokojną pracę. Zastanówmy się razem, jak możemy pomóc w budowaniu lepszych relacji z rówieśnikami.”
Zamiast:
„Muszą Państwo więcej pracować z dzieckiem w domu.”
Powiedz:
„Chciałabym zaproponować kilka prostych ćwiczeń, które możemy omówić. Jak możemy je wspólnie dopasować do codziennych możliwości?”
Zamiast:
„Państwa dziecko nie osiąga postępów.”
Powiedz:
„Widzę, że niektóre zadania są dużym wyzwaniem. Skupmy się na małych krokach – chętnie pomogę w wypracowaniu takiego planu.”
Zamiast:
„Nie może Pani tak reagować, bo to szkodzi dziecku.”
Powiedz:
„Rozumiem, że to trudna sytuacja. Może porozmawiamy o tym, co działa u innych rodziców w podobnych okolicznościach? Wspólnie znajdziemy dobre rozwiązanie.”
Zamiast:
„Wydaje się, że ignorują Państwo nasze zalecenia.”
Powiedz:
„Czy nasze wcześniejsze sugestie były dla Państwa zrozumiałe? Może coś było niejasne lub trudne do zrealizowania? Chętnie wyjaśnię lub zaproponuję inne opcje.

Dlaczego to ważne?

Rodzice dzieci z niepełnosprawnościami są często wrażliwi na sposób, w jaki się z nimi rozmawia – każde słowo ma znaczenie. Używanie odwróconych komunikatów:

Buduje zaufanie – rodzice czują, że nauczyciel jest po ich stronie.
Buduje partnerstwo: Podkreślają wspólne cele i zapraszają do współpracy.
Minimalizuje konflikt – nawet w trudnych sytuacjach rozmowa pozostaje rzeczowa i konstruktywna.
Wzmacnia relacje: Rodzice czują się szanowani i wysłuchani, co sprzyja otwartości.
Daje nadzieję – zamiast skupiać się na problemach, pokazuje drogę do ich rozwiązania.
Nie obwinia: Zamiast wskazywać winnych, koncentrują się na rozwiązaniu problemu.

Dokładnie te same zasady warto wdrożyć ze strony rodziców, którzy kierują swoje sugestie, czasami pretensje w stronę nauczycieli.

Kilka przykładów odwróconych komunikatów rodziców do nauczycieli i specjalistów. „Odwrócone” oznacza tutaj formę komunikacji, w której rodzice zamiast krytykować, formułują swoje uwagi w sposób wspierający i otwierający dialog:

Zamiast: „Moje dziecko nie dostaje wystarczającego wsparcia w szkole.”
Odwrócony komunikat:
„Zastanawiam się, w jaki sposób możemy wspólnie zadbać o lepsze wsparcie dla mojego dziecka. Jak mogę pomóc w zrozumieniu jego potrzeb, aby było mu łatwiej w klasie?”
Zamiast: „Nie zgadzam się z Państwa podejściem do zachowania mojego dziecka.”
Odwrócony komunikat:
„Widzę, że staracie się zrozumieć zachowania mojego dziecka. Może moglibyśmy porozmawiać o tym, co działa w domu, i wspólnie znaleźć najlepsze rozwiązania na podobne sytuacje w szkole?”
Zamiast: „Dlaczego moje dziecko nie jest dostosowane do zajęć jak inne dzieci?”
Odwrócony komunikat:
„Czy możemy omówić, jakie konkretne modyfikacje programu mogą pomóc mojemu dziecku w pełnym uczestnictwie w zajęciach? Z przyjemnością podzielę się moimi doświadczeniami.”
Zamiast: „Macie Państwo za mało empatii dla mojego dziecka.”
Odwrócony komunikat:
„Doceniam, że rozmawiacie Państwo z moim dzieckiem i staracie się budować z nim relację. Może warto spróbować kilku strategii, które w naszym przypadku pomagają budować jego zaufanie?”
Zamiast: „Nie radzicie sobie z zarządzaniem emocjami mojego dziecka.”
Odwrócony komunikat:
„Emocje mojego dziecka mogą być trudne do zrozumienia – wiem, że to niełatwe. Chciałbym podzielić się z Państwem kilkoma metodami, które pomogły nam w domu, i porozmawiać, jak możemy je zastosować w szkole.”

Takie komunikaty budują relację opartą na współpracy i pozytywnym dialogu, co sprzyja lepszemu wsparciu dziecka.

Propozycja ćwiczeń dla rodziców w budowaniu komunikatów do nauczycieli.

Ćwiczenie dla nauczycieli i rodziców

Spróbuj zapisać kilka trudnych komunikatów, które musiałeś kiedyś przekazać rodzicom. Następnie przekształć je w odwrócone wersje, skupiając się na empatii i poszukiwaniu rozwiązań. Pamiętaj – słowa mają moc wspierania! 💬

Wspierajmy, nie oceniajmy

Wspieranie rodziców dzieci z niepełnosprawnościami to nie tylko nasz obowiązek jako nauczycieli, ale także sposób na budowanie lepszego, bardziej wrażliwego społeczeństwa. Nie zawsze jest to łatwe, bo wymaga od nas cierpliwości, empatii i umiejętności spojrzenia poza własne przekonania. Jednak każdy krok w kierunku zrozumienia jest krokiem w stronę tworzenia szkoły, w której każdy – zarówno uczeń, jak i rodzic – czuje się akceptowany i ważny.

Oglądając film „Matki pingwinów”, możemy przypomnieć sobie, jak wiele siły potrzeba, by każdego dnia mierzyć się z wyzwaniami. Może to być pierwszy krok do zmiany naszych postaw na bardziej wspierające i empatyczne.

Kartę dla nauczyciela pobierz TUTAJ

Kartę dla rodziców pobierz TUTAJ

Zapraszam do skorzystania z oferty szkoleniowej mojego ośrodka.

Link do oferty szkoleniowej TUTAJ

Szkolenia- kierunki realizacji polityki oświatowej państwa TUTAJ